Inicjatywa "eEurope - An Information Society for All"

8 grudnia 1999 roku, na dwa dni przed europejskim szczytem w Helsinkach, przewodniczący Komisji Europejskiej Romano Prodi ogłosił otwarcie inicjatywy eEurope - an Information Society for All^{[1] [2]}. Jej celem jest przyspieszenie działań na rzecz transformacji społeczeństwa europejskiego do społeczeństwa informacyjnego.

Od samego początku inicjatywa "eEurope" ( tak jest ona w skrócie określana), stała się jednym z kluczowych elementów strategii Komisji Europejskiej mającej na celu modernizację i umocnienie europejskiej gospodarki. Założono, iż mieć ona będzie korzystny wpływ na wzrost zatrudnienia, efektywność i konkurencyjność produkcji oraz na całą sferę życia publicznego w Europie W ramach dyskusji nad inicjatywą, m.in. w Parlamencie Europejskim, w krajach członkowskich, zgłaszano szereg uwag dotyczących doboru kluczowych działań, ustalenia priorytetów, sposobu ich realizacji oraz źródeł finansowania, zobowiązań krajów członkowskich itp. W sumie jednak inicjatywa się przyjęła o czym najlepiej świadczą dokumenty "eEurope - an Information Society for All. Progress Report" oraz "The Lisbon European Council - an Agenda of Economic and Social Renewal for Europe" przedstawione przez Komisję Europejską jako podstawa do dyskusji podczas specjalnego posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie w dniach 23-24 marca 2000 r.

Podczas szczytu europejskiego w Feira (19 - 20 czerwiec 2000 r.) przyjęty został plan działania inicjatywy eEurope2002 .

Działania w ramach inicjatywy eEurope zostały pogrupowane według trzech głównych celów w skład których weszło jedenaście zadań:

Tańszy, szybszy i bezpieczniejszy Internet

•    Tańszy i szybszy dostęp do Internetu

•    Szybszy Internet dla naukowców oraz uczniów i studentów

•    Bezpieczne sieci i wykorzystanie kart mikroprocesorowych Inwestowanie w potencjał ludzki i jego umiejętności

•    Młodzież europejska w dobie elektronicznej

•      Praca w gospodarce opartej na wiedzy

•      Uczestnictwo wszystkich obywateli i firm w gospodarce opartej na wiedzy Stymulacja wykorzystania Internetu

•      Przyspieszenie rozwoju handlu elektronicznego

•      Rząd elektroniczny: elektroniczne świadczenie usług publicznych

•      Usługi medyczne na odległość

•      Europejska treść cyfrowa dla sieci globalnych

•      Inteligentne systemy transportu

Inicjatywa eEurope 2002 przewiduje następujące działania związane z wdrażaniem rządu elektronicznego:

Elektroniczne świadczenie usług publicznych

•      Zapewnienie obywatelom łatwego dostępu do podstawowych informacji publicznych oraz promowanie komunikacji elektronicznej między obywatelami a rządem

•      Rozwój paneuropejskich usług na bazie programu IDA

•      Uproszczenie elektronicznych procedur administracyjnych dla firm

•      Udostępnienie wszystkich podstawowych rodzajów komunikacji z Komisją Europejską na platformie elektronicznej

•      Promocja wykorzystania podpisu elektronicznego w sektorze publicznym

Tańszy i szybszy dostęp do Internetu

•      Stworzenie nowych ram regulacyjnych dla sektora telekomunikacyjnego, promuj ących rozwój konkurencji, w szczególności w obrębie sieci lokalnych

•      Zapewnienie uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym regionów słabiej rozwiniętych, w szczególności inwestowanie funduszy publicznych w budowę infrastruktury na terenach, które dla inwestycji prywatnych nie są atrakcyjne

•      Mobilizacja operatorów telekomunikacyjnych i producentów urządzeń do współpracy z dostawcami usług i użytkownikami w celu szybkiego wdrożenia i rozpowszechnienia protokołu internetowego w wersji 6

Bezpieczne sieci i wykorzystanie kart mikroprocesorowych:

•      Poprawa dostępności rozwiązań zapewniających bezpieczeństwo w Internecie przez stymulowanie i wspieranie inicjatyw sektora prywatnego

•      Stworzenie lepszych mechanizmów koordynacji w celu zwalczania przestępczości elektronicznej

• Zwiększenie bezpieczeństwa dostępu do usług elektronicznych przez propagowanie wykorzystania kart mikroprocesorowych we wszystkich formach

Nowa inicjatywa eEurope 2005 jest częścią strategii lizbońskiej, która planuje do 2010 roku przekształcić Unię Europejską w najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarkę opartą na wiedzy, z rozwiązanymi kwestiami bezrobocia i równością szans społecznych. Inicjatywa eEurope 2005 jest kontynuacją inicjatywy eEurope 2002, zaplanowaną na lata 2003­2005. Jej celem ogólnym jest zapewnienie korzystnego środowiska dla prywatnych inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy oraz wzrost produktywności, modernizacja usług publicznych i umożliwienie wszystkim obywatelom uczestniczenia w globalnym społeczeństwie informacyjnym. W szczególności eEurope 2005 będzie stymulować rozwój usług, aplikacji i treści z zachowaniem bezpieczeństwa, w oparciu o powszechną infrastrukturę dostępu szerokopasmowego.

Rozwój społeczeństwa informacyjnego ma się odbywać na zasadach rynkowych, z istotnym wkładem ze strony firm prywatnych. Warto tutaj zwrócić uwagę na sporą różnicę między założeniami planu eEurope2005, a wcześniejszymi koncepcjami. Za przykład może nam posłużyć „Raport Komisji Europejskiej dla Rady Europejskiej: Szanse pracy w społeczeństwie informacyjnym”, w którym m.in. stwierdza się: „Sektor publiczny główną siłą. Sektor publiczny powinien mieć rolę przewodnią, daj ąc przykład inwestowania w nowe aplikacje, jak i integrowanie użycia technik informacyjno-komunikacyjnych w działaniach zewnętrznych i wewnętrznych (...)”.

Plan działań eEurope 2005 składa się z czterech odrębnych, ale powiązanych ze sobą nurtów:

• Działania podstawowe - przegląd i dostosowanie otoczenia prawnego na poziomie narodowym i paneuropejskim, w tym sprawdzenie, czy aktualne przepisy nie szkodzą rozwojowi nowych usług, rozwojowi konkurencji i możliwości współpracy, polepszaniu dostępu do różnych sieci. Inicjatywa eEurope 2005 zidentyfikowała obszary, w których może dostarczyć najwięcej wartości i w związku z tym skoncentruje się przede wszystkim na:

• Podłączeniu administracji publicznej, szkół i placówek medycznych do sieci z dostępem szerokopasmowym ^{[3] [4]}

•      Rozwoju interaktywnych usług publicznych, dostępnych dla wszystkich poprzez wiele platform (kanałów)

•      Zapewnieniu usług medycznych na odległość

•      Usunięciu barier we wdrażaniu dostępu szerokopasmowego

•      Weryfikacji zapisów legislacyjnych mających wpływ na handel elektroniczny

•      Stworzeniu Grupy Bezpieczeństwa Elektronicznego (ang. Cybersecurity TaskForce)

•        Wspomaganie wymiany doświadczeń, najlepszych wzorców i promowanie projektów, ale także dzielenie się głównymi wnioskami z porażek

•        Monitorowane działań oraz pomiar efektów i postępów prac

•        Ogólna koordynacja działań, identyfikacja synergii między działaniami, zapewnienie dobrej komunikacji między krajowymi i paneuropejskimi ustawodawcami a sektorem prywatnym, a także wczesne włączenie krajów kandydujących do prowadzonych inicjatyw

Plan działań zakłada, że do roku 2005 Europa powinna mieć:

•      Nowoczesne, świadczone elektronicznie usługi w zakresie:

•      Usług publicznych

•      Nauczania na odległość

•      Usług medycznych na odległość

•     Dynamiczne środowisko handlu elektronicznego Podstawą do powyższych będzie:

•      Powszechny szerokopasmowy dostęp do Internetu po konkurencyjnych cenach

•      Bezpieczna infrastruktura informatyczna

Plan eEuropa 2005 dużą uwagę przywiązuje do kwestii związanych z usługami publicznymi. Ze względu na charakter niniejszej pracy, przybliżę podstawowe założenia:

•      Współdziałanie - do końca roku 2003 Komisja Europejska przedstawi uzgodnione ramy współpracy w celu wsparcia świadczenia paneuropejskich usług publicznych obywatelom i firmom

•      Interaktywne usługi publiczne - do końca roku 2004 państwa członkowskie powinny zapewnić interaktywność podstawowych usług publicznych (tam, gdzie ma to zastosowanie), dostępność tych usług dla wszystkich zainteresowanych stron oraz wykorzystanie zarówno dostępu szerokopasmowego, jak i wielu platform

•     Zamówienia publiczne - do końca roku 2005 państwa członkowskie powinny przenieść na platformę elektroniczną znaczącą część zamówień publicznych

•     Publiczne punkty dostępu do Internetu - wszyscy obywatele powinni mieć łatwy

dostęp do publicznych punktów dostępu do Internetu, najlepiej z dostępem

szerokopasmowym

•     Kultura i turystyka - Komisja Europejska, we współpracy z państwami członkowskimi, sektorem prywatnym i władzami lokalnymi, do 2005 roku zdefiniuje usługi służące promowaniu Europy i udostępnianiu publicznych informacji w sposób przyjazny dla użytkownika

Co ciekawe, w planie eEurope 2005, dużą atencję przywiązuje się do samej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Jako pierwsze i najważniejsze cele, przywołuje się zapewnienie multiplatformowego dostępu do sieci (czyli nie tylko komputery, ale także telefony komórkowe, telewizja cyforwa), charakteryzującego się szerokopasmowością (ang. broadband^[5]). Nasuwa to skojarzenia z amerykańską strategią National Information Infrastructure, gdzie rozbudowa infrastruktury i wspieranie prywatnych inwestycji połączone z ochroną konkurencji to główne cele. Jak więc widać, model europejski rozwoju społeczeństwa informacyjnego, w założeniach przedstawiający własną, inną drogę, zbliżył się do modelu amerykańskiego, sformułowanego już w 1993.

Samej inicjatywie eEurope nie dedykowano żadnych środków finansowych. Osiągnięcie jej celów leży w interesie wielu udziałowców. Na poszczególne zadania przeznaczają fundusze administracje krajów członkowskich, przemysł europejski, banki. Szereg funduszy celowych oraz programów Unii Europejskiej przekształca się w taki sposób aby móc finansować tematykę spójną z inicjatywą. Dla przykładu 5 Program Ramowy Badań i Rozwoju, program IDA, TEN- Telecom, tzw. fundusze strukturalne, środki EBI itd.

Inne inicjatywy, programy i projekty wspólnotowe

Faktycznie inicjatywa eEurope zdominowała działania instytucji europejskich w obszarze tematyki społeczeństwa informacyjnego. Wiele innych przedsięwzięć, nawet o dłuższym rodowodzie, podporządkowywanych jest strategicznym celom inicjatywy, jednak są one z powodzeniem kontynuowane. Oto wybrane przykłady:

Program Ramowy

Program Ramowy jest narzędziem Unii Europejskiej, za pomocą którego finansuje ona badania w Europie. Program, przygotowywany jest przez Komisję Europejską, zatwierdzany jest wspólnie przez Radę i Parlament Europejski. 26 czerwca 2002 roku, w Luksemburgu Rada i Parlament Unii Europejskiej przyjęły dokumenty zatwierdzające strukturę, zasady finansowania i uczestnictwa, a także tematykę 6. Programu Ramowego.

Do priorytetów tematycznych 6. Programu Ramowego należą:

•         technologie społeczeństwa informacyjnego (IST)

•         genomika i biotechnologie dla zdrowia człowieka (BIO)

•         nanotechnologie i nauka o materiałach (MAT)

•         aeronautyka i przestrzeń kosmiczna (AERO)

•         jakość i bezpieczeństwo żywności (FOOD)

•         energia (ENE)

•         transport (TRA)

•         zmiany globalne (ECO)

•         obywatele i sprawowanie władzy w społeczeństwie opartym na wiedzy (SOC).

NeDAP (The Northern eDimension Action Plan)

The Northern eDimension - program współpracy państw bałtyckich w zakresie budowy społeczeństwa informacyjnego i rozwoju technologii informatycznych, zainicjowany i koordynowany przez Radę Państw Morza Bałtyckiego (CBSS). W ramach tej organizacji opracowano „The Northern eDimension Action Plan”, jako inicjatywę komplementarną do działań w zakresie społeczeństwa informacyjnego w Unii Europejskiej i państwach kandydackich. Głównym celem NeDAP jest rozszerzenie transgranicznej współpracy zmierzającej do rozwoju regionalnego, szczególnie w zakresie IT oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie.

JHLC (Joint High Level Committee)

Joint High Level Committee (Połączony Komitet Wysokiego Szczebla) powołany został na trzecim Forum Społeczeństwa Informacyjnego państw Unii Europejskiej i państw Europy Środkowej i Wschodniej. JHLC po raz pierwszy spotkał się 8 kwietnia 1998 r. Początkowo zajmował się przeglądem stopnia wdrażania konkluzji i rekomendacji Forum w państwach UE i CEEC. Obecnie Wspólny Komitet Wysokiego Szczebla prowadzi ogólną koordynację wdrażania planu działań eEurope+.

Zgodnie z postanowieniami KIE z dnia 28 marca 2000 r. do stałego reprezentowania Polski w pracach JHLC został zobowiązany minister właściwy do spraw nauki i minister właściwy do spraw łączności.

eContent

eContent to wieloletni program wspólnotowy stymulacji rozwoju i wykorzystywania europejskich treści informacyjnych w postaci cyfrowej w sieciach globalnych oraz promocji zróżnicowania językowego w społeczeństwie informacyjnym. Początkowo przeznaczony dla państw członkowskich Unii Europejskiej, został otwarty na mocy decyzji 2001/48/EC Rady Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 2000 r. i wszedł w życie z dniem publikacji w dzienniku urzędowym UE w dniu 18 stycznia 2001 r. Program eContent uznany został za jeden z elementów realizacyjnych planu działania „eEurope 2002 - An Information Society for All”.

Program eSafe

Program eSafe będzie się koncentrował na trzech liniach tematycznych:

•         budowa bezpiecznego otoczenia (np. poprzez stworzenie europejskiej sieci szybkiej wymiany informacji i reagowania, wzmocnienie działań samoregulacyjnych oraz kodeksów postępowania);

•         stworzenie i zastosowanie skuteczniejszych systemów filtrowania oraz programowego blokowania wybranych kategorii treści (np. poprzez stworzenie mechanizmów benchmarkingu usług i oprogramowania filtrującego, tworzenie przyjaznych użytkownikowi mechanizmów oceny treści);

•         uświadamianie możliwej szkodliwości niektórych treści dostępnych w Internecie (np. poprzez stworzenie sieci wymiany informacji, wspieranie badań socjologicznych).

---

^[1]   Wrota. Wstępna koncepcja projektu. Komitet Badań Naukowych, Warszawa 11 grudnia 2002

^[2]   eEurope - An Information Society for All, COM(99)687 final. tytuł polski: eEuropa - Społeczeństwo informacyjne dla wszystkich Monitor Integracji Europejskiej nr 35, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2000

^[3]   COM(2002) 263 final, Brussels, 28.5.2002

^[4]   COM(1998) 590 final

^[5]   pojęcie nie do końca zdefiniowane; o połączeniu możemy powiedzieć, że jest broadband gdy charakteryzuje się duża szybkością i ciągłością połączenia. Na dzień dzisiejszy taki dostęp możliwy jest przez technologię ADSL (telefonia stacjonarna) i modemy w sieciach telewizji kablowej.