Kulturowe wymiary globalizacji

l tendencje

l wzorce dyfuzji

l konsekwencje

Globalizacja a kultura wg Baumana

Ø Określenie „kurczący się czas i przestrzeń” obejmuje zachodzące w obecnej fazie globalizacji wielowymiarowe przekształcenia, którym podlegają wszystkie aspekty ludzkiej kondycji.

Ø Jednakże skutki procesów globalizacyjnych nie prowadzą do powszechnie zakładanej jednorodności i uniwersalizacji kultury.

Ø Stosunek do czasu i przestrzeni jest zróżnicowany i różnicujący zarazem.

Ø Globalizacja w podobnym stopniu dzieli i jednoczy, a przyczyny podziału są takie same jak czynniki pobudzające do uniformizacji.

 

Kultura a komunikowanie

Ø „ciągły proces wytwarzania znaczeń z doświadczenia społecznego” (J. Fiske),

Ø podzielane przez społeczeństwo „wartości estetyczne, idee religijne, wartości osobiste i odczucia oraz pojęcia intelektualne – porządek rytuału.” (J. Carey)

Ø Najogólniejszą i zasadniczą podstawą kultury jest komunikowanie, ponieważ kultury nie mogą powstawać, rozwijać się, przetrwać czyli w konsekwencji  istnieć bez komunikowania

 

Globalizacja – komunikacja

Ø Immanentną częścią procesu globalizacji jest postępująca segregacja przestrzenna, separacja oraz wykluczenie.

Ø Tania i szybka komunikacja czyli stały i nieskrępowany dostęp do lawinowo rosnących zasobów danych oraz bezustanny napływ wiadomości oznacza iż uzyskana wcześniej informacja (nie zawsze przyswojona) jest nieustannie tłumiona, wypierana lub zalewana przez potok nowych informacji.

Akulturacja w warunkach globalizacji

Ø I z kulturowego i z ekonomicznego punktu widzenia istotne znaczenie ma to iż została zniesiona różnica kosztów przekazu informacji na skalę lokalną i globalną.

Ø Oznacza to że jednocześnie dociera do nas informacja z wszelkich możliwych źródeł, zwykle z bardzo zróżnicowanych i niezależnych od siebie miejsc, niosąca rozproszone, nieuzgodnione a  niekiedy wzajemnie sprzeczne komunikaty.

Ø Zasadniczym problemem staje się więc nie niedostatek a nadmiar informacji oraz brak skutecznych schematów interpretacyjnych u masowego odbiorcy.

 

Globalizacja a uniwersalizacja

Występujący w warunkach globalizacji nieskrępowany przepływ produktów, usług, ludzi, informacji oraz dyfuzja wzorców zachowań prowadzą do rozpowszechniania się w różnych społeczeństwach cech podobnych i wspólnych oraz zanikania elementów różnicujących (hipoteza).

Proces ten w sferze kultury może przybierać różne formy.

Ø Rozwoju pluralizmu kulturowego (wielokulturowości)

Ø Stopniowej homogenizacji czyli ujednolicania się społeczeństw wg jakiegoś wzorca (tygiel)

Ø Postępującej hybrydyzacji, czyli wymieszania i selektywnej asymilacji  różnych składników i cech kulturowych do kultur lokalnych (mozaika)

 

Homogenizacja

Ø Jest to metafora opisująca zjawisko globalnej dyfuzji jako asymetryczną relację opartą na zależności peryferii od centrum

Ø Peryferia imitują wzorce pochodzące z rdzenia globalizacji

Ø Proces ten prowadzi do dominacji jednych kultur nad innymi

Ø W konsekwencji prowadzi do uniformizacji wg jednolitych wzorców - westernizacji (faktycznie amerykanizacji) globalizującego się świata.

 

Hybrydyzacja

Ø Hybrydyzacja polega na selektywnym przejmowaniu idei i wzorców zachowań pozostających w globalnym obiegu;

Ø Ich przetwarzaniu i dostosowywaniu do lokalnych kultur;

Ø Wiąże się z wzajemnym przenikaniem kultur i ich wytworów.

Ø W rezultacie utrwala się wielokulturowość a jednocześnie następuje wymieszanie elementów i cech kultur lokalnych, zarówno peryferiów, jak i rdzenia globalizacji.

Homogenizację i hybrydyzację można traktować jako tendencje i badać ich natężenie

Imperializm kulturowy

Ø Globalizacja kultury ma swoje konotacje nie tylko afirmatywne, ale i pejoratywne.

Ø Zdaniem krytyków jej idea jest równoznaczna z kulturowym imperializmem. Dyskusja nad kulturowym imperializmem wywodzi się z wczesnego pojmowania globalizacji w sferze kultury – według Jonathana Friedmana utożsamianej ze zjawiskiem rosnacego panowania pewnych kultur nad innymi, dyfuzji na szeroką skalę wartości, dóbr konsumpcyjnych i stylów życia pochodzących z określonego państwa czy też grupy państw

 

Kultura medialna jako obszar dominacji kulturowej

Globalizacja jest procesem, który bardzo silnie oddziaływuje na kulturę medialną, w szczególności audio­wizualną

Zagrożenia:

Ø komercjalizacja kultury audiowizualnej,

Ø jej standaryzacja i unicestwianie kulturowej różnorodności,

Ø zapoznanie cech krajowych produktów kulturowych,

Ø niebezpieczeństwo częściowego wykorzenienia obywateli z rodzimego kontekstu kulturalno-historycznego

Amerykanizacja kultury wg Barbera

Jak zauważa Benjamin R. Barber, „amerykańska mono­kultura nigdzie nie przejawia się wyraźniej niż w filmie i wideo (…). Co więcej, monokultura rozkwita coraz bardziej w miarę, jak zacierają się różnice między firmami telefonicznymi, sieciami kablowymi, stacjami radiowymi i telewizyjnymi oraz producentami oprogramowania, a gigantyczne korporacje łączę się między sobą. Zróżnicowanie ustępuje miejsca uniformizacji, konkurencję wypiera monopol.”

Europejski rynek filmowy - dystrybucja

Ø w 2000 roku w krajach Unii Europejskiej powstało 595 pełnometrażowych tytułów fabularnych, podczas gdy za oceanem zaledwie 460

Ø 50% filmów, które docierają do Europejczyków dystrybuowanych jest przez sześć spółek amerykańskich

Ø Drugie 50% przypada na 799 narodowych dystrybutorów europejskich

 

Europejski rynek filmowy - struktura

Ø Udział rodzimych filmów na własnych rynkach w 2000 r.:

Ø we Włoszech stanowiły 16%,

Ø w Niemczech – 11%,

Ø we Francji – 26,4%,

Ø w Wielkiej Brytanii – 17,5%,

Ø w Hiszpanii – 9,2%

Ø Łącznie, pod koniec lat dziewięćdziesiątych,

Ø amerykańskie filmy stanowiły na rynkach państw Unii Europejskiej około 70%,

Ø narodowe filmy na swoich własnych rynkach – około 17%,

Ø europejskie filmy poza ich narodowymi rynkami zaledwie 11%

 

Europa – USA – filmy i tv

Ø  Ameryka kontroluje ponad 73% rynku europejskiego, podczas gdy Europa zaledwie 3,9% amerykańskiego

Ø   w USA publiczność wszystkich filmów z napisami stanowi mniej niż 2,5% regularnie uczęszczających do kina, tymczasem wiele filmów europejskich nie jest dubbingowanych.

Ø  aż 71% filmów nadawanych w kanałach europejskiej telewizji pochodzi również z USA

Ø  aż 348 amerykańskich tytułów osiągnęło w tym okresie co najmniej milionową frekwencję, podczas gdy udało się to tylko 165 filmom europejskim