Społeczeństwo informacyjne w Polsce

Polska w tej chwili jest w trakcie dwóch istotnych transformacji. Pierwsza z nich, bardzo widoczna, została zapoczątkowana wraz z przemianami ustrojowymi w Polsce w roku 1989. Obejmuje dwa procesy, czyli demokratyzację życia publicznego i urynkowienie gospodarki. Jej nadrzędnym celem jest integracja ze strukturami Unii Europejskiej. Można by dyskutować o tym, jak bardzo społeczeństwo polskie jest poinformowane i świadome tychże procesów, ale na pewno znacznie bardziej niż drugiej, równoległej transformacji. Jej hasłem jest Globalne Społeczeństwo Informacyjne, mało znane nawet wykształconym Polakom. Ta druga transformacja wbrew pozorom nie może poczekać, nie jest mniej istotna. Jeżeli chcemy odgrywać rolę w świecie, musimy aktywnie włączyć się w proces budowania społeczeństwa informacyjnego na każdym poziomie. To, że mamy sporo do nadrobienia i mnóstwo pracy do wykonania, nie skazuje nas automatycznie na pozycję przegraną. Przy odpowiednio zarządzanych i skoordynowanych działań możemy nawet wynieść korzyść w postaci tzw. renty „późnego przybysza”[1], czyli inwestowanie w najnowsze technologie i rozwiązania, bez potrzeby martwienia się o kompatybilność z poprzednimi systemami, które po prostu nie istnieją.

Dokumenty programowe rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce

W maju 2000 r. zorganizowane została w Warszawie konferencja ministerialna poświęcona zagadnieniom Społeczeństwa Informacyjnego (Information Society - Accelerating European Integration). Wpisała się w szerszą dyskusję nad inicjatywą eEurope. W dokumencie końcowym konferencji, Polska jak i inne kandydujące kraje zobowiązała się do współpracy z Komisją Europejską przy opracowaniu wspólnego dokumentu programowego eEurope+ (eEurope+ - a co-operative effort to Implement the Information Society in Europe.) oraz przygotowania krajowego planu działania inicjatywy - ePolska. Deklaracja konferencji warszawskiej była z uznaniem przypomniana podczas szczytów UE w Nicei (grudzień 2000 r.) oraz Sztokholmie (marzec 2001 r.).

Poszczególne resorty w Polsce prowadziły działania w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego. Uchwała Sejmu z dnia 14 lipca 2000 dała podstawy Rządowi do podjęcia działań koordynujących. W dniu 28 listopada 2000 r. Rada Ministrów przyjęła "Stanowisko w sprawie uchwały Sejmu RP z dnia 14 lipca 2000 r. w sprawie budowania podstaw społeczeństwa informacyjnego w Polsce", oraz dokument programowy "Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce", przygotowany przez Komitet Badań Naukowych we współpracy z Ministerstwem Łączności. Jednocześnie Rada Ministrów zobowiązała się do podjęcia szeregu działań mających na celu przyspieszenie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Jednym z nich było zobowiązanie Ministerstwa Łączności do opracowania dokumentu "ePolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006”, na wzór podjętej przez UE inicjatywy eEurope. Zadanie to Ministerstwo wykonało poprzez zebranie strategii cząstkowych wszystkich zainteresowanych resortów i opracowanie na ich podstawie planu działania. Dokument ten przedstawia analizę potrzeb w sferze dostępu do informacji, jej zakresu, środków jej przekazywania i udostępniania oraz nakładów niezbędnych dla osiągnięcia określonych w planie działań celów.

ePolska została zainspirowana inicjatywą europejską - "eEurope 2002”. Główne cele planu to:

0. cel „0”: Rozwój infrastruktury teleinformatycznej

1. Powszechny, tańszy, szybszy i bezpieczny internet

2. Inwestowanie w ludzi i umiejętności

3. Stymulowanie lepszego wykorzystania technologii informacyjnych

4. Teleinformatyka na obszarach wiejskich

5. Rozwój radiofonii i telewizji cyfrowej

Plan ePolska został dokładnie skomentowany przez różne gremia, w szczególności przez Polską Izbę Informatyki i Telekomunikacji. Oto główne zarzuty:[2] [3]

• brak korelacji przedstawionego programu z ośrodkami i organizacjami pozarządowymi, w tym w szczególności z samorządem terytorialnym i gospodarczym oraz organizacjami zawodowymi i naukowymi.

• opisany jako "cel 0" rozwój infrastruktury, sam w sobie nie powinien stanowić celu, choć niewątpliwie stanowi warunek, rozwoju społeczeństwa informacyjnego

• nie uwzględniono strategii rozwoju systemów informacji o terenie, stanowiących bazę odniesienia dla zarządzania zasobami naturalnymi, funkcjonowania sądów, służb geodezyjnych, transportu, budownictwa, informacji turystycznej itp.

• zbyt małą wagę przywiązuje się w dokumencie do nieuchronnej unifikacji systemów informacyjnych państwa z systemami UE, brak jasno określonych działań w tym zakresie.

Z drugiej jednak strony doceniono, że „przejęty z dokumentu eEurope 2002 schemat i struktura dokumentu, wydają się właściwe i adekwatne do skali zamierzeń i oczekiwań” oraz „pomimo wspomnianych niedoskonałości, dokument stanowi znaczący krok w procesie porządkowania działań, warunkujących rozwój społeczeństwa informacyjnego w Polsce”.

W roku 2002 w strukturze organizacyjne Komitetu Badań Naukowych, powołana dwa nowe departamenty: Departamentu Systemów Informatycznych Administracji Publicznej (DIA) oraz Departamentu Promocji Społeczeństwa Informacyjnego (DPI). Plan zadań drugiego departamentu, to:

1. Prace projektowe budowy rządowego systemu e-Government pod nazwą „Wrota Polski”;

2. Portal administracji publicznej - gov.pl - pilotaż;

3. Dofinansowanie lokalnych systemów e-Government;

4. Przygotowanie standardów obiegów dokumentów i danych dla potrzeb administracji publicznej;

5. Promocja Społeczeństwa Informacyjnego;

6. Wsparcie dla tworzenia polskich zasobów edukacyjnych Internetu w tym Polskiej Biblioteki Internetowej;

------

[1] Krzysztofek K., Technologie informacyjne a rozwój cywilizacyjny w Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego w „Polska w drodze..”., UNDP, Warszawa 2002

[2] Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2001

[3] Frydrych A., Uwagi do projektu dokumentu "ePolska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001 - 2006, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji